Anestezi Çeşitleri

Modern tıp­ta anestezi, hastaya cerrahi girişimin sağlıklı ve konforlu bir şekilde yapılmasını sağlayan duyusuzluk hali olarak tanımlanabilir. Anestezi, hastanın ağrı duyusunu kaldırır ve bilinç kaybını sağlar. Ameliyatın gerektirdiği duruma göre bütün bu bileşenlerin hepsi veya bazen birkaçı uygulanarak anestezi çeşitleri sağlanır. Ağrı duyusunun kaldırılması hastanın ameliyat olması için şarttır. Anestezinin en önemli özelliği ise geri dönüşlü olmasıdır.

Hastanın sağlık durumuna, yaşına, tıbbi özelliklerine, yapılacak ameliyata bağlı olarak çeşitli anestezi yöntemleri uygulanabilir. Bunları genel anestezi, bölgesel yani rejyonal anestezi, lokal anestezi şeklinde sıralayabiliriz.

Genel Anestezi

Hastanın anestezi altında bilincinin tam kapalı/şuursuz olması demektir. Genel anestezi oluşturmak için kullanılan maddelere genel anestezikler adı verilir. Damardan verilenlere intravenöz, solunum yolu ile oksijen ile birlikte kullanılanlar inhalasyon anestezikleri olarak adlandırılır. Her hastanın özelliğine göre seçilebilecek çok sayıda anestezikler bulunmaktadır. Eskiden çok kullanılan ve anestezi ile özdeşleşmiş olan Eter son yıllarda kullanılmamakta, onun yerini modern tıp teknolojisi ile geliştirilen, çok daha iyi sonuçlar veren başka ilaçla almıştır. Oksijenle birlikte solunum yoluyla ya da damardan enjeksiyon yoluyla verilen çeşitli ilaçlar sayesinde hasta, bilincini tamamen kaybetmiştir. Her hastanın durumuna ve alacağı tedaviye bağlı olarak, kişiye özel, çok değişik ilaçlar kullanılır. En çok kullanılan anestezi yöntemi olmakla birlikte, hastaları en çok korkutan yöntemdir aynı zamanda. Günümüzde genel anestezi solunum yoluyla verilen gazlar ile uygulanmaz. Çağdaş anestezi uygulamalarında hasta, damardan enjekte edilen ilaçlar ile uyutulur. Anestezi işlemi hastanın uyumasıyla bitmez elbette. Operasyon boyunca hasta anestezi cihazına bağlıdır ve operasyon anestezi uzmanının kontrolü altında sürdürülür. Damardan sıvı anestezik ilaçlar verilirken, göğüs üzerine yerleştirilen transdüser yardımı ile sürekli olarak kalp elektrosu çekilir ve monitörde izlenir. Bir taraftan da diğer kola bağlanan tansiyon aleti tansiyon ve parmak ucuna bağlanan bir cihazla hastanın kanındaki oksijen miktarı ölçülür. Operasyon sırasında hastanın solunumu tamamen anestezi uzmanının kontrolü altındadır. Bu kontrol, hastanın soluk borusuna yerleştirilen, endotrakeal tüp adı verilen küçük bir hortum vasıtasıyla sağlanır. Bu işleme entübasyon adı verilir.

Operasyon boyunca hastaya oksijen ve anesteziyi sağlayan gazlar solutulmaya devam edilir. Bundan sonra ameliyatın gidişatına göre hastanın ihtiyacı olan ilaçlar, anestezi uzmanı ve teknisyenler tarafından verilmeye devam edilir. Ameliyat bittiğinde ise anestezi uzmanının hastayı uyandırma görevi başlar. Anestezik ilaçlar kesilir, bunların etkisini ortadan kaldıracak ilaçlar verilmeye başlanır. Hasta kısa bir sürede kendi kendine soluk alıp vermeye başlar, endotrakeal tüp çıkarılır. Hastanın refleksleri geri gelir, bilinci açılmaya başlar. Hasta tamamen kendine gelinceye, uyaranlara gereken cevapları verinceye kadar takip edilir. Hastaların genel anesteziden tedirgin olmalarının bir sebebi, ameliyatın ortasında ilaçların etkisinin geçmesi ve acı hissetmektir. Oysa yukarıda bahsettiğimiz gibi, anestezi ameliyat boyunca uzman tarafından takip edildiği için bu mümkün değildir. Ameliyattan sonra ayılırken ağrı hissetmemeleri için, ameliyatın bitimine doğru hastalara ağrı kesici ilaçlar verilir. Bazen bu ilaçlar, hastaların geç uyanmalarına sebep olabilirler. Bu yüzden bazı anestezi uzmanları, hasta tamamen uyandıktan sonra ağrı kesici vermeyi tercih ederler.

Bölgesel Anestezi

Vücudun bir kısmının; ( kol, bacak, göğüs vb. ) lokal anestezik adı verilen ilaçların iğne ile enjekte edilerek uyuşturulmasına “Bölgesel Anestezi” denilir. Spinal, epidural, sinir bloğu vb. gibi çeşitleri vardır. Sezaryen ameliyatlarında bölgesel uyuşmayı sağlayan epidural ve/veya spinal anestezi yöntemi; sıklıkla tercih edilmektedir. Bu yöntemde uygulayıcının deneyimi ve uygulama tekniği önemlidir. İşlem, oturur ya da yan yatar pozisyonda bel omurlarının arasından ince bir iğne ile girilerek uygulanır. Ameliyat sonrası istenmeyen yan etkiler, uygulanan teknik ve deneyim ile en aza indirgenmektedir.

Lokal Anestezi

Küçük cerrahi girişimlerde sadece girişimin yapıldığı bölgenin uyuşturulmasıdır. Bu uygulamayı ameliyatı yapacak olan doktor yapabilir, ancak hastanın yaşamsal fonksiyonların takibi veya sakinleştirilme gereksinimi olduğunda, anestezi doktorunuz yine yanınızda olacaktır.